تقطیر یا جداسازی

انواع تقطیر :

تقطیر ساده :

اجزای سازنده ی محلولی از یک ماده ی حل شده غیر فرار را می توان با تقطیر ساده از هم جدا کرد. برای این کار محلول را می جوشانیم تا حلال فرار، تبخیر و از ماده حل شده جدا شود. با سرد کردن بخار( میعان )، حلال مایع جمع آوری می شود و ماده حل شده به صورت باقی مانده تقطیر به جا می ماند.

برای آشنایی بیشتر با تقطیر می توان آزمایش زیر را انجام داد.

- با کلیک بر روی دکمه ی Play آزمایش شروع می شود. در این جا محلول موجود در بالون در اثر حرارت رفته رفته به بخارات تبدیل می شود که در اثر تماس بخارات با ترمومتر( دماسنج ) نیز دما اندازه گرفته می شود. سپس با عبور بخارات از مبرد، حلال به صورت مایع جمع آوری می شود.

در این جا مکان ترمومتر مهم است و تنظیم نبودن آن یکی از عوامل خطا محسوب می شود. در تقطیر، ترمومتر را چنان قرار می دهیم که مخزن آن اندکی پایین تر از لوله ی جانبی بالون قرار گیرد. چنانچه ترمومتر پایین تر قرار گیرد، به منبع حرارتی نزدیک شده و در نتیجه دمایی بیشتر از دمای واقعی نقطه جوش را نشان می دهد. در صورتی که ترمومتر بالاتر قرار گیرد، از جریان بخارات ماده ی تبخیر شده دور شده و دمایی کم تر از دمای جوش واقعی ترکیب را نشان می دهد.

در این جا در صورتی که طول مبرد به اندازه ی کافی بلند نباشد یا جریان آب سرد کافی نباشد، ممکن است مقداری از اجزاء از مبرد تبخیر و خارج شود.

- در نهایت با کلیک روی Restart می توان مجددا آزمایش را مورد بررسی قرار داد.

تقطیر جزء به جزء :

اجزای سازنده ی محلولی شامل دو جزء فرار را که از قانون رائول پیروی می کند، می توان با فرآیند تقطیر جزء به جزء از هم جدا کرد.

تقطیر آزئوتروپی :

از این روش تقطیر معمولاً در مواردی که نقطه جوش اجزاء مخلوط به هم نزدیک باشند استفاده می شود. جداسازی مخلوط اولیه با افزایش یک حلال خاص که با یکی از اجزای کلیدی، آزئوتروپ تشکیل می دهد امکان پذیر است.

کاربرد های تقطیر :

در صنعت علاوه بر استفاده ی زیادی که در جداسازی مخلوط حلال ها و ... به وسیله ی عمل تقطیر می شود، مهم ترین آن ها استفاده از تقطیر جزء به جزء در صنعت پالایش مواد نفتی است که در این جا ضمن این فرآیند از نفت خام، انواع محصولات از بنزین تا گازوییل به دست می آید.